Commissaris moet ook cultuur dragen

Sommige commissarissen denken dat het goed gaat zolang ze niks fout doen. Hoogleraar bedrijfsethiek Muel Kaptein legt de lat hoger. Zijn stelling: commissarissen zijn niet alleen toezichthouder, maar ook cultuurdragers.

Muel Kaptein, hoogleraar bedrijfsethiek en integriteit aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en docent op de opleiding Integriteitscoördinator in het publieke domein.

Bedrijfscode

In workshops voor commissarissen vraag ik vaak wie de bedrijfscode kent van het bedrijf waarvan ze commissaris zijn. Als de helft zijn hand opsteekt, is het al veel. Als ik vervolgens vraag wie wel eens een wijziging heeft geopperd ten aanzien van de bedrijfscode dan neemt het aantal handen in de lucht drastisch af. Wat mij betreft kan en moet dat beter, de code beschrijft immers de missie, visie en kernwaarden van het bedrijf en dat is een belangrijk onderwerp voor commissarissen.

Gewenste cultuur

Een code beschrijft de gewenste cultuur is daarmee essentieel voor de interne beheersing van een organisatie. Een gezonde cultuur helpt bij het voorkomen van fraude en bij het uitvoeren van de strategische agenda van een bedrijf. In de Code Banken wordt de rol van commissarissen in het bewaken of verkrijgen van de juiste cultuur expliciet benoemd. Zij moeten in de gaten houden of in het bedrijf een evenwichtige belangenafweging plaatsheeft. Bovendien stelt de Code Banken dat commissarissen een rolmodel moeten zijn naar alle medewerkers van het bedrijf.

Rolmodel

Als commissaris ben je medeverantwoordelijk voor een goede bedrijfscultuur. Je bent een rolmodel, je gedrag straalt af op de organisatie. Je bent dan ook niet alleen toezichthouder op de cultuur, maar ook een belangrijke drager ervan. Als je je negatief uitlaat over mensen, of handelt met voorkennis of foute opmerkingen plaatst, is dat al snel zichtbaar. Je hoeft als commissaris geen supermens te zijn, maar je moet wel voorkomen dat je een scheve schaats rijdt. Daarmee ben je er overigens niet. Sommigen denken dat het goed is ‘zolang ze niks fouts doen’, maar ik leg de lat hoger. Er wordt een actieve houding van je verwacht, in de zin van het uitdragen en bespreekbaar maken van de gewenste cultuur en zichtbaar het gewenste gedrag vertonen.

Vier tips voor bewaking van de bedrijfscultuur

• Geef je ogen en oren de kost, kijk hoe het bestuur met elkaar omgaat en breng zelf bedrijfsbezoeken om cultuur te snuiven.
• Benut interne bronnen, zoals medewerkertevredenheidsonderzoeken of andere cultuuronderzoeken.
• Vraag de accountant om over de bedrijfscultuur te rapporteren. Wat is de bijvangst bij het controleren van de cijfers, wat zijn de grootste risico’s die zij op dat vlak signaleert? Denk aan een te grote werkdruk, weinig respect voor regels, een ‘doel heiligt de middelen’-cultuur.
• Kijk regelmatig naar de missie, visie en kernwaarden van het bedrijf en zet die onderwerpen jaarlijks op de agenda. Kloppen ze nog? Onderzoek de trends en issues die eromheen spelen.

Meer weten?

Op de opleiding Integriteitscoördinator in het publieke domein leert u van o.a. Muel Kaptein hoe u komt tot een integriteitsbeleid voor uw organisatie.