Hoe maak ik gedragsprincipes van onze kernwaarden?

Veiligheid, gezondheid en milieu zijn kernwaarden die in iedere organisatie aanwezig zouden moeten zijn. Hoe past dit binnen Integraal Compliance Management?

Gerd-Jan Frijters, eigenaar van D&F Group BV, docent op de opleiding Integraal Compliance Manager en auteur van het boek Integraal Compliance Management.

Integraal Compliance Management begint bij de visie van de organisatie. De visie geeft de identiteit van de organisatie aan. Wie zijn wij en wat is ons bestaansrecht? Welke rol speelt de organisatie in de maatschappij? Wat voegen wij toe aan de maatschappij? Vooral ook: wie en wat willen wij zijn en waarom?

Van visie naar kernwaarden

Vanuit de visie ontstaat de missie. De missie is het ‘hogere doel’ (purpose) van de organisatie. Dit is de vertaling van de economische en duurzame waarde die de organisatie wil creëren; het is datgene waar de organisatie op lange termijn naar streeft.

Uit de visie en de missie komen kernwaarden voort; ze kunnen worden vertaald in waar de organisatie voor staat. Op welke wijze willen wij in de maatschappij functioneren? Hoe willen wij ons gedragen? De kernwaarden kunnen in alle organisatieprocessen teruggevonden worden, althans dat is de wens van iedere organisatie. Een kenmerk ervan is namelijk dat kernwaarden leidend zijn in de dagelijkse praktijk. Ze geven richting aan vragen als:

• Hoe willen we met elkaar omgaan?
• Hoe belangrijk vinden we veiligheid en gezondheid van onze medewerkers?
• Hoe willen we met andere stakeholders omgaan?
• Etc.

Daardoor zijn kernwaarden ook van invloed op de strategie. Investeren we in zaken die op lange termijn renderen of investeren we in zaken die een kortetermijnwinst garanderen? Investeren we in de ontwikkeling van duurzame producten of diensten? Als veiligheid een kernwaarde is, selecteren we onze aannemers dan ook op hun veiligheidsprestatie?

Kernwaarden en gedrag

Kernwaarden zijn dus idealen of motieven die door een organisatie als nastrevenswaardig worden beschouwd. Dus zijn kernwaarden een richtsnoer voor de keuzes van de organisatie en het gedrag van de medewerkers. Hier ontstaat de link naar veiligheidsgedrag. Kernwaarden zijn geloofwaardig indien deze in de praktijk worden beleden en nageleefd.

Kernwaarden liggen zo dicht mogelijk bij de persoonlijke waarden van stakeholders. Vrijheid, gezondheid, rechtvaardigheid, eerlijkheid en zelfontwikkeling zijn persoonlijke waarden die goed passen bij kernwaarden van een organisatie als veiligheid, gezondheid, geluk, innovatie en kwaliteit.

De negen kernwaarden binnen Integraal Compliance Management zijn: Veiligheid, Gezondheid, Welzijn, Milieu, Energie, MVO, Kwaliteit, Efficiëntie en Klantgerichtheid. Deze negen kernwaarden zijn leidend in beslissingen op alle niveaus in een organisatie. In het geval van een dilemma tussen twee of meer kernwaarden bepaalt het kernwaardenpodium de volgorde van belangrijkheid. De eenvoudige vorm van het kernwaardenpodium is:

• Mens
• Omgeving
• Winst

Uiteraard kun je zelf een eigen versie maken als de veiligheid en gezondheid van mensen maar bovenaan staan. In een advocatenkantoor zal ethiek wellicht hoger op het podium staan, in een afvalverwerkingsbedrijf milieubescherming en in een chemische fabriek procesveiligheid.

Kernwaarden komen in een organisatie meestal wat rationeel tot stand en zijn vaak te generiek (bijvoorbeeld ‘We zijn samen verantwoordelijk. We zijn resultaatgericht. We zijn betrokken en betrouwbaar.’). De werkelijk gedeelde overtuigingen in de organisatie wijken vaak (sterk) af van datgene wat op papier staat. De kernwaarden geven over het algemeen een mooi beeld van de gewenste organisatiecultuur. De kunst is dus om daadwerkelijk dagelijks te handelen volgens de kernwaarden.

Hoe kunnen we dit in de praktijk brengen?

Voor de praktische implementatie van missie, strategie en kernwaarden zijn bestaande instrumenten beschikbaar, zoals policy deployment (cascaderen van doelstellingen en PI’s naar de werkvloer) of OGSM (Objectives, Goals, Strategies,Measures). Met behulp van deze instrumenten worden doelen top-down vastgesteld en daarna opgedeeld in subdoelen voor organisatieonderdelen. Beide concepten hebben een redelijk top-down, hiërarchisch en bureaucratisch karakter. Een praktischer instrument is het uitwerken van kernwaarden in concreet-specifieke gedragsprincipes (gewenste gedragingen).