Manipulatie, indoctrinatie en rekrutering

Frances Peters, coach bij Freechoice en docent op de cursus Bestuurlijke aanpak van radicalisering en terrorisme en de opleiding ketenregisseur risicojeugd en spreker op het congres Radicalisering & Terrorisme, gespecialiseerd in identiteitsontwikkeling en dwingende subculturen en voormalig lid van een religieuze sekte.

Jaarlijks zijn enkele duizenden mensen in Nederland het slachtoffer van dwingend- en manipulatief gedrag in groepen. Sommige groepen zetten hun leden onder druk zich volledig toe te wijden aan het groepsdoel en persoonlijke en morele grenzen op te geven of te veronachtzamen.

Kwetsbaar voor manipulatie

Welke factoren maken iemand kwetsbaar voor manipulatie? De meeste sekte experts zijn het erover eens dat er een aantal factoren zijn die de sekte in de kaart spelen. Deze maken het rekruteren en indoctrineren makkelijker en bepaalt mede de lengte en diepte van iemands betrokkenheid, na toetreding tot de groep. Mogelijke factoren die verlagend werken voor iemands weerstand tegen de lokmiddelen van een sektarische groep:
– Het verlangen erbij te horen
– Niet assertief genoeg zijn (het onvermogen NEE te zeggen of kritiek of twijfel te uiten)
– Naïviteit (onvoldoende vermogen kritisch in twijfel te trekken wat iemand vertelt, observeert, denkt enz.)
– Lage tolerantie voor onduidelijkheid (behoefte aan absolute antwoorden, ongeduldig in het vinden van antwoorden)
– Culturele ontgoocheling (vervreemding, ontevredenheid met de status quo)
– Idealisme
– Gemakkelijk in trans te raken (in sommige gevallen is het te wijten aan hallucinogene drugservaringen)
– Een gebrek aan zelfvertrouwen
– Een verlangen naar spirituele betekenis
– Niet op de hoogte zijn van hoe groepen individuen kunnen manipuleren
– Eenzaamheid
– Depressie

Overgangsfase

De realiteit is dat iedereen, op elke leeftijd – in een moment van verwarring, persoonlijke crisis, of simpelweg tijdens een overgangsfase in zijn leven – aangetrokken kan voelen tot de verzoeken of ‘roep’ van de sekte. Voorbeelden van deze overgangsfases zijn:
– Verhuizen naar een andere stad
– Periode van werkeloosheid
– Rouwperiode net na overlijden van vriend of familielid;
– Ontwikkelingsfase van puber naar volwassene
– Periode van ziekte of tegenslag

De onstabiele en angstige gevoelens die men dan kan ervaren, maakt iemand extra kwetsbaar voor beïnvloeding, of iemand nou 16, 30 of 70 jaar oud is. Een sekteleider en de leden buiten de (tijdelijke) verlaagde emotionele weerbaarheid uit om de persoon te beïnvloeden tot het aansluiten bij de groep en uiteindelijk, hun oude leven vaarwel te zeggen. Het echte probleem ligt echter niet in de kwetsbaarheid van potentiële sekteslachtoffers, maar in degene(n) die misbruik maken van die kwetsbaarheid voor eigen doeleinden.

Meer weten?
Op het congres Radicalisering en terrorisme leert u hoe u misstanden veroorzaakt door (religieuze) radicaliserende groeperingen voorkomt.

Op de cursus Bestuurlijke aanpak van radicalisering en terrorisme leert u hoe u dwingende groepsculturen herkent en opvang en hulpverlening biedt aan uittreders van dwingende groepen.

Op de opleiding ketenregisseur risicojeugd leert u hoe u komt tot een integrale persoonsgerichte aanpak van risicojongeren.