Privacy en gegevensuitwisseling in de jeugdketen

Door Jolanda van Boven, jurist en docent op de cursus Informatie uitwisseling in de veiligheidsketen, expert op het gebied van het beroepsgeheim en gegevensuitwisseling.

De overheid heeft geïnvesteerd in nieuw beleid voor zorg aan jongeren en de aanpak van complexe meervoudige problematiek. Leidend beginsel is nu: ‘vroegtijdig signaleren en tijdig ingrijpen’. Het is van groot belang dat professionals goed samenwerken en op de hoogte zijn van elkaars betrokkenheid bij de jongere. Wat zijn de mogelijkheden voor het delen van privacygevoelige gegevens en wat zijn de grenzen van het beroepsgeheim?

Argumentatie om geen informatie te delen

Jolanda van Boven noemt de welbekende argumenten om geen gegevens te delen: ‘ik heb een vertrouwensrelatie met mijn cliënt, daar zit mijn cliënt niet op te wachten, ik heb een beroepsgeheim, ik kan alleen gegevens delen na een schriftelijke toestemming van mijn cliënt, ik mag alleen gegevens delen binnen mijn discipline, ik mag geen gegevens delen want voordat je het weet sta je voor de rechter’. Dit hebben we met de paplepel ingegoten gekregen in de vorige eeuw.

Menselijke waardigheid boven zelfbeschikkingsrecht

De rechters van het Europees Hof hebben echter in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens vastgesteld dat niet het zelfbeschikkingsrecht, maar de menselijke waardigheid het belangrijkste recht is van burgers. In Nederland kennen we de Wet publieke gezondheid, waarin staat aangegeven dat het College van B&W zorg draagt voor het op systematische wijze volgen en signaleren van de ontwikkeling in de gezondheidstoestand van jeugdigen en van gezondheidsbevorderende en – bedreigende factoren. Gezondheid omvat volgens deze wet lichamelijke gezondheid, geestelijke gezondheid en de sociale context waarin iemand leeft. Dit zorgt voor een aantal paradigmawijzigingen.

Gegevens delen in de praktijk

In de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) wordt toestemming van de betrokkene als belangrijke pijler genoemd, maar niet als dé pijler. Bij het delen van gegevens kan het ‘transparantiebeginsel’ worden gehanteerd: iemand heeft het recht te weten wat er waar vastligt en wat wordt uitgewisseld tussen wie. Dit betekent dat u als professional aan de ouders vertelt wat u van plan bent te gaan doen. Wanneer de ouders met tegenargumenten komen, kunt u vooren tegenargumenten tegen elkaar afwegen. U gebruikt hiervoor het zogenoemde ‘juridisch Zwitsers zakmes’: subsidiariteit: wat is de minst ingrijpende maatregel? proportionaliteit: staat de maatregel in verhouding tot het doel? doelmatigheid: wordt de meest geschikte maatregel genomen? Als deze afweging is gemaakt, is het van belang uw argumenten goed te documenteren. Jolanda benadrukt het belang van altijd zorgvuldig afwegen, argumenten motiveren en documenteren. Het is in bepaalde gevallen mogelijk om gegevens te delen zonder dat de betrokkene hiervan op de hoogte is gesteld. Het gaat hier om gegevensuitwisseling ter voorkoming van strafbare feiten, ter bescherming van de betrokkene, in het belang van rechten en vrijheden van anderen. Ook hiervoor geldt: hanteer het juridisch Zwitsers zakmes, motiveer en documenteer.

 

Meer weten?

Op de cursus Informatie uitwisseling in de veiligheidsketen leert u hoe u informatie verzamelt, analyseert en uitwisselt in samenwerking met uw veiligheidspartners.

Op de opleiding ketenregisseur risicojeugd leert u hoe u samen met uw jeugd- en veiligheidspartners komt tot een integrale aanpak van risicojongeren in uw gemeente.

Over Jolanda van Boven

Jolanda is jurist en directeur van Van Boven juridisch adviespraktijk. Zij begeleidt organisaties in de publieke sector rond privacy in (keten)samenwerking en verzorgt op dit terrein ook werkconferenties en trainingen.

Bekijk ook

Congresverslag Jonge Aanwas uit de criminaliteit – 21 maart 2024

Op 21 maart 2024 vond de 2e editie van het congres Jonge aanwas uit de criminaliteit plaats …

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *