Terreur, mishandelingen en vernederingen

Als vierjarig meisje kwam Hameeda Lakho met haar moeder en zusjes vanuit Pakistan naar Nederland. Dit was in het kader van een gezinshereniging; haar vader woonde en werkte al in Nederland. “Ik kende mijn vader eigenlijk niet. Vlak na mijn geboorte vertrok hij naar Nederland om aan een betere toekomst te werken. Mijn moeder, zusjes en ik bleven in Pakistan. Toen wij na vier jaar uiteindelijk ook naar Nederland gingen, hadden we de hoop dat de gezinshereniging fantastisch zou worden. De hereniging mondde helaas uit in een familiedrama. Binnen een paar maanden werd mijn moeder samen met mijn jongste zusje ontvoerd naar Pakistan en vertelde mijn vader mij en mijn twee oudere zussen, dat zij verongelukt waren.

Hameeda Lakho, ervaringsdeskundige, docent op de opleiding regisseur huiselijk geweld en kindermishandeling en auteur van de boeken Verborgen tralies, Gebroken cirkel en Geheim geweld en initiatiefneemster van de stichting Geheim Geweld, zet zich in om (de gevolgen van) huiselijk geweld en kindermishandeling bespreekbaar te maken.

Mishandelingen en vernederingen

Mijn vader had inmiddels een Nederlandse vrouw die wij mama moesten noemen. Samen hadden ze ook een kind. Kort na aankomst in Nederland en na het verdwijnen van mijn moeder, werden mijn zusjes en ik geestelijk en lichamelijk mishandeld. Dat waren jaren van terreur, mishandelingen en vernederingen tot ik uiteindelijk als dertienjarige uit huis werd geplaatst waarna ik opgroeide in kindertehuizen. Ik was een gebroken kind, verstoken van eigenwaarde en zelfrespect en zonder vertrouwen in de medemens. Ik voelde mij alleen, buitengesloten en voelde geen reden om te bestaan, omdat de basis eigenlijk helemaal weggeslagen was.

Deze periode was heel pijnlijk en moeizaam, maar uiteindelijk heb ik mezelf teruggevochten met heel veel doorzettingsvermogen, moed en wilskracht. Pas als volwassen vrouw ben ik de confrontatie aangegaan met het verleden. In mijn jeugd kon ik dat niet, dat was te veel door wat ik meegemaakt had. Ontkennen was voor mij toen de manier om het trauma te overleven.”

Als kind heb ik veel geschreven in de periode van de kindertehuizen, waar ik van mijn 13de tot mijn 19de heb gewoond. Toen schreef ik meer vanuit frustratie, boosheid, en om dingen van me af te schrijven. Op dat moment was het schrijven een manier om te kunnen gaan met alle onverwerkte emoties. Als ik terugkijk, denk ik dat dit het begin is van de stappen naar de latere ontwikkelingen, die tot het schrijven van mijn boeken hebben geleid.

Verborgen tralies

Ik heb mijn eerste boek pas geschreven nadat mijn dochter geboren was. Toen pas besefte ik wat het betekende om zelf kinderen te hebben en wat onvoorwaardelijke liefde inhoudt. Op dat moment besefte ik ook pas ten volle wat mij als kind was aangedaan in mijn leven en hoeveel ik had gemist. Alle essentiële vragen die te maken hebben met bestaansrecht, kwamen toen pas naar boven. Dit leidde tot het schrijven van Verborgen tralies, mijn eerste boek. Dat schreef ik in de veiligheid van mijn huiskamer. Dit was mijn verhaal, dat ik jarenlang angstvallig verborgen had gehouden.

Naast mijn man en naasten wist bijna niemand iets af van mijn traumatische jeugdjaren. Naar buiten toe was ik de sterke vrouw die altijd alles goed voor elkaar had; ik werkte hard en had mijn leven helemaal ingericht. Het grote leed hield ik verborgen en ontkende ik; alleen zo kon ik doorgaan. Achteraf besef ik dat dit niet de juiste manier is geweest. Het moment dat ik mijn verhaal begon te delen, heeft mijn leven een drastische wending gegeven.

Structurele kindermishandeling

Ik had het boek geschreven met het idee te laten zien wat kindermishandeling en opgroeien tussen twee culturen betekent. Met het boek wilde ik ook aantonen dat je je eigen traumatische ervaring kunt omzetten in iets positiefs. Ik wilde graag mijn verhaal vertellen, de verschillende emoties weergeven en tevens laten zien welke enorme spanningsboog er in huishoudens en gezinnen kan ontstaan, als er sprake is van structurele kindermishandeling.

Die continue spanning, niet wetende waar het gevaar vandaan kwam en hoe het zich kon etaleren, moest in mijn verhaal terugkomen, want dat heeft mij enorm getekend in mijn jeugd. Wat ik niet voor mogelijk hield, waren de vele reacties die ik kreeg op het boek. Ik geloof dat, wanneer je je kwetsbaarheid laat zien, je daar heel veel voor terugkrijgt. Het was voor mij een eyeopener om al die reacties van mensen te lezen, die hetzelfde hadden meegemaakt, of waren gegrepen door mijn verhaal. Uit de reacties bleek wel dat mijn boek een heel breed publiek en een grote maatschappelijke relevantie had. En dat was voor mij een extra aspect; dat ik een rol kon spelen in het onder de aandacht brengen van kindermishandeling onder een breed publiek en de bewustwording ervan.

Geheim geweld en gebroken tralies

Die bewustwording vind ik belangrijk, want ik kreeg ook wel eens reacties van mensen waaruit bleek dat ze weinig notie hadden van dit onderwerp en hoe hiermee om te gaan. Er ging eigenlijk een nieuwe wereld voor me open. Op een bepaald moment werd het persoonlijk beantwoorden van alle vragen en reacties me ook te veel. Het raakte me enorm. Op dat moment, dat is nu precies tien jaar geleden, besloot ik een stichting op te richten, de Stichting Geheim Geweld. Ik wilde graag iets betekenen voor slachtoffers en lotgenoten. Ik hoopte dat mijn verhaal, mijn ervaringen en hoe ik alles te boven was gekomen, iets konden betekenen voor anderen. Ik kreeg veel vragen die eigenlijk neerkwamen op de vraag hoe ik mijn kwetsbaarheid had omgezet naar kracht en hoe ik het durfde over dit soort dingen te praten. Zelf had ik dit eigenlijk ook voor onmogelijk gehouden. Na dit eerste boek volgden Gebroken tralies en Geheim geweld. Inmiddels heb ik 200.000 boeken verkocht in Nederland en zijn de boeken in acht vertalingen verschenen.”

Kwetsbaarheid

“Ik had mijn verhaal zo lang angstvallig verborgen gehouden en was bang mij kwetsbaar op te stellen. Ik was bang dat mijn verhaal en die kwetsbaarheid tegen mij gebruikt zouden worden. Ik was bang voor de oordelen van anderen. Er zat veel angst onder, diepe schaamte en een groot taboe. Door het schrijven van mijn boek heb ik leren praten, en dat het ook veilig kan zijn om je kwetsbaar op te stellen. Ik ging eigenlijk een andere en nieuw fase tegemoet. Op dat moment had ik zelf ook kinderen die ik bepaalde normen en waarden bij wilde brengen en laten zien dat kwetsbaarheid ook een kracht kan zijn. Dit laatste zie ik bij mezelf en lotgenoten, maar eigenlijk bij heel veel mensen.

Kindermishandeling houdt niet op na de jeugd

Het eerste boek is vooral uit het kind-perspectief geschreven; het zijn de herinneringen uit mijn jeugd. Geheim geweld is geschreven vanuit het volwassenen-perspectief. Daarin heb ik ook de reacties verwerkt die ik kreeg na het schrijven van de eerste boeken en het vertellen van mijn verhaal tijdens lezingen. Daarmee wilde ik ook laten zien dat kindermishandeling niet ophoudt na de jeugd.

Verborgen leven lijden

Er zijn zoveel mensen die te maken hebben met psychische problemen. En niet alleen door kindermishandeling, ook andere grote levensgebeurtenissen, zoals scheiding, verlies of werkloosheid. De impact daarvan wordt mijns inzien enorm onderschat. Wat ik zie, is dat mensen vooral bezig zijn met ontkennen en doorgaan. Eigenlijk kun je zeggen dat mensen op deze manier aan een dubbel trauma lijden, omdat ze ook nog een verborgen leven lijden.

Dat is wat ik zelf ook gedaan heb als kind en waar ik heel lang aan heb vastgehouden. Als ik terugkijk naar mijn jong-volwassenheid, zie ik dat ik enerzijds sterk en krachtig was, maar tegelijkertijd ook enorm kwetsbaar, omdat ik mezelf niet durfde te laten zien. Ik denk dat juist trauma’s de kwetsbaarheid laten zien van mensen. En als je dat durft te benoemen en naar buiten durft te brengen, dan gebeurt er iets. Dat zie ik bij mezelf, maar ook bij de vele mensen die ik heb begeleid. Het coachen en counselen, waarin ik mij de afgelopen tien jaar verder heb verdiept, is zulk dankbaar werk.

Inspiratiebron

Ik vind het mooi dat ik als inspiratiebron mag dienen en andere mensen kan helpen in hun zoektocht naar erkenning en zichzelf. Traumatische gebeurtenissen vormen je, maar hoeven je niet te breken. De onbevangenheid van een kind verandert naarmate we ouder worden. Dan krijgen we te maken met allerlei aspecten zoals teleurstellingen en afwijzing. Dit vormt je karakter en hoe je in het leven staat. Het maakt dat je bang wordt. Mensen willen graag geaccepteerd, gewaardeerd en gezien worden door anderen. En mensen doen dan vaak juist het tegenovergestelde om niet te laten zien dat ze vooral ook kwetsbaar zijn. Zolang je die kwetsbaarheid niet laat zien, hebben mensen de hoop dat ze door anderen geaccepteerd worden. Maar juist die kwetsbaarheid en het laten zien ervan, brengt verbinding en echt contact met anderen.”

Uit huis geplaatst

“Ik bleef met mijn twee oudere zussen bij mijn vader. Mijn zussen zijn respectievelijk drie en zeven jaar ouder dan ik. Toen ik uit huis werd geplaatst, bleven zij nog thuis wonen. Kort na mij zijn zij ook van huis weggegaan. Ik zie dat we alle drie anders zijn omgegaan met de gebeurtenissen tijdens onze jeugd. We dragen wel dezelfde gebeurtenissen met ons mee, maar we zijn alle drie heel andere personen.

Ik ben naar buiten gekomen met mijn verhaal en heb dit omgezet in het hulp bieden aan anderen. Mijn ene zus is orthopedagoog en de andere zit in het onderwijs; dus we bieden alle drie op de een of andere manier hulp aan. Toch blijft ons verhaal er een waarmee je niet te koop loopt. Ook bij hen is dit verhaal lange tijd een groot geheim gebleven. Om te overleven hebben we ons leven geleid zoals het kwam. En dat zie ik veel bij gezinnen waar traumatische gebeurtenissen voorkomen. Iedereen gaat er anders mee om. Het tekent je als mens voor de rest van je leven, maar de vraag is: wat ga je ermee doen en hoe ga je ermee om?”

Gevormd door opvoeding, omgeving en religie

“Wat ik zie is, dat we in de kern allemaal hetzelfde zijn. Natuurlijk kunnen normen en waarden verschillen door een andere afkomst of een ander geloof en natuurlijk kan dit om een verschillende aanpak vragen. Maar in wezen verschillen mensen niet van elkaar als we naar het gevoelsmatige aspect kijken. Emoties, het gevoel van afgewezen zijn of niet voor vol worden aangezien en de behoefte om gezien te worden, speelt bij ons allemaal een rol. Dat is universeel en er is geen sprake van een kleur of geloof. Je kunt niet zeggen dat allochtonen of autochtonen andere emoties hebben. Misschien dat de manier waarop emoties beleefd worden, anders is, omdat mensen gevormd worden door hun opvoeding, omgeving en religie.

Zingeving en bewustwording

Maar zingeving en bewustwording hebben veel raakvlakken, onafhankelijk van afkomst. Vaak hoor ik dat huiselijk geweld en kindermishandeling een ‘cultuurding’ zouden zijn. Maar dat is absoluut niet waar. Het gebeurt in alle lagen van de samenleving. Hoog, laag, geschoold, niet geschoold, allochtoon of autochtoon; het maakt niet uit, het gebeurt overal. Ook andere grote levensgebeurtenissen zoals scheiding, dood of verlies komen in alle lagen voor. Op gevoelsniveau is er dus eigenlijk geen verschil tussen allochtoon en autochtoon.”

Verbondenheid

“Veel mensen missen de verbondenheid; met zichzelf maar ook met de ander. We willen er allemaal bij horen, geaccepteerd worden en gezien worden. Dit willen we graag, maar tegelijkertijd doen we andere dingen, waardoor we dit niet bereiken. Door het pantser dat we dragen, door het niet tonen van onze kwetsbaarheid krijgen we niet wat we eigenlijk allemaal willen. Daar gaat het boek over: het leren weer op jezelf te vertrouwen, je persoonlijke ontwikkeling centraal stellen en je innerlijke strijd overwinnen. Het is een zelfhulpboek, een boek over persoonlijke ontwikkeling, waarin ik mezelf steeds meer als coach laat zien. In het boek reik ik verschillende handvatten aan om die verbondenheid te bereiken.

Openstaan voor anderen

“In de kern zijn we allemaal gelijk. Natuurlijk zijn er vanuit cultuur en religie andere denk- en zienswijzen, maar als het op emoties aankomt, zijn we allemaal hetzelfde. Ik zie dat tijdens groepssessies terug. Tijdens die sessies zijn de culturele aspecten niet relevant en wordt er vooral gesproken van mens tot mens. Als hulpverlener is het belangrijk dat je geen vooroordeel hebt en de cultuur van de ander respecteert. Het gaat erom dat je als hulpverlener open staat voor andere zienswijzen en je daar ook in verdiept. Empathisch vermogen en het kunnen garanderen van een veilige omgeving zijn onontbeerlijk. Respect is een sleutelwoord. Deze uitgangspunten klinken simpel en logisch, maar vormen wel de basis voor een veilige therapeutische omgeving en kunnen dus niet licht worden opgevat. Mensen met dezelfde cultuur begrijpen elkaar beter, ze hebben minder woorden nodig om hun verhaal te vertellen. Dat is gewoon een feit. Maar uiteindelijk is het belangrijk dat er een gesprek van mens tot mens plaats vindt in een veilige omgeving.”

Meer weten?
Op de opleiding regisseur huiselijk geweld en kindermishandeling leert u hoe u samen met uw partners komt tot een geïntegreerde aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling in uw gemeente.