Van Ramp naar (mini)crisis

 

Door Menno van Duin, lector Crisisbeheersing aan de Politieacademie en het Instituut Fysieke Veiligheid en docent op de opleiding beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid.

 

Een ramp is pas een ramp als deze CNN of het NOS-journaal (als opening) haalt, wordt wel gekscherend gezegd. Nederland telde de afgelopen 65 jaar ‘maar’ elf rampen. De kans op een (mini)crisis is veel groter dan de kans op een ramp.

 

Veel soorten (mini)crises

Een (mini)crises is een gebeurtenis die gedurende een kortere of langere tijd een gemeenschap behoorlijk in zijn greep houdt of ten minste raakt. Er zijn (mini)crises in vele soorten en maten. Denk aan een familiedrama’s, een gif- of milieuschandaal of een seksueel drama.

Op 21 april 2012 vond bij Amsterdam een ernstig treinongeval plaats. Daarbij raakten bijna 200 mensen gewond en overleed een passagier aan haar verwondingen. Het ongeval werd pas laat door de media opgepakt, omdat iedereen in de ban was van de mislukte kabinetsonderhandelingen op het Catshuis die tot de val van het eerste kabinet-Rutte leidden. Ook de drie evaluatierapporten die naar aanleiding van het ongeval verschenen, kregen in de (sociale) media weinig aandacht. Dit in tegenstelling tot de Facebookrellen in Haren. Die gebeurtenis zal ongetwijfeld de boeken ingaan als de meest ingrijpende nationale crisis van 2012. Toch vielen daarbij geen doden en was sprake van een beperkt aantal gewonden. De rellen in Haren hadden het aftreden van de burgemeester tot gevolg, werden uitvoerig geëvalueerd en leidden tot fikse discussies over bestaande procedures.

De mate van media-aandacht heeft grote invloed op de beleving en complexiteit van een crisis. Media bieden ook belangengroepen de gelegenheid om voor de camera’s aandacht te vragen voor zaken waar ze al langer voor strijden. Voor autoriteiten en andere verantwoordelijken leidt dit al snel tot een verdere complicering van het crisismanagement.

 

Specifieke voorbereiding

Waar kan uw gemeente mee te maken krijgen? Waarop dient uw gemeente zich voor te bereiden? Crisisdeskundigen geven vandaag de dag een duidelijk richtlijn bij deze logische vragen. Gemeenten moeten zich specifiek voorbereiden op voor hen reëel denkbare lokale of regionale rampen, zoals: een bosbrand op de Veluwe, hoog water langs de Rijn en een explosie en gifwolk in het Rijnmond-gebied.

Het grote voordeel van specifieke voorbereiding is dat het de crisisorganisatie en het crisisbewustzijn verbeterd. Dit helpt niet alleen als zich zo’n specifieke crisis voordoet, maar maakt de crisisorganisatie in zijn geheel sterker.

 

Tips en aandachtspunten

– Doet zich ergens in het land een crisis voor die ook in uw regio had kunnen plaatsvinden? Organiseer een halfjaar of jaar later een themavergadering over deze crisis, bijvoorbeeld in samenspraak met de fractie uit de getroffen gemeente(n). Laat raadsleden vertellen over hun ervaringen (en dus niet alleen bestuurders of onderzoekers, vanwege hun (te) sterke aandacht voor successen of fouten).

– Wees u bewust van de zeldzaamheid van grote rampen en de grotere kans op allerhande vormen van minicrises.

– Zorg dat uw gemeente zich voorbereidt op rampen en crises die vanwege lokale of regionale omstandigheden voorstelbaar zijn. Ook al is de kans erop niet groot, het helpt tevens bij de preparatie op andersoortige crises.

– Om bij een geheel onvoorziene crisis te kunnen profiteren van de voorbereidingen op voorstelbare lokale of regionale crises, is het belangrijk dat gemeenten zich ook generiek voorbereiden op crisisbeheersing. Nazorg en crisiscommunicatie dienen in brede zin op orde worden gebracht. Een gemeente die zich te sterk focust op een ramp met een chloortrein, is vanwege crisisfixatie onvoldoende flexibel bij een andere crisis.

– Bedenk dat de kans op een minicrisis (een brand met doden, een pedoseksueel die slachtoffers maakt, bezoekers van een beurs die ernstig ziek worden) groter is dan de kans op een klassieke ramp. Informeer u daarom niet alleen over rampen, maar ook over minicrises.

 

Meer weten?

Op de opleiding beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid leert u van o.a. Menno van Duin hoe uw gemeente zich voorbereid op een mogelijke ramp of (mini)crisis.

Lees het boek ‘Lessen uit crisis en mini-crisis’ van Menno van Duin.