Veilige werkvloer is efficiënter

Door Vincent Meier, adviseur bij D&F Group BV en docent op de opleiding Safety Manager, adviseert organisaties bij het analyseren, reduceren en beheersen van veiligheidsrisico’s vanuit de vakgebieden techniek, organisatie en cultuur.

Precieze cijfers ontbreken. Maar jaarlijks krijgen in de Nederlandse en Belgische diervoederindustrie enkele honderden werknemers te maken met een ongeval. Behalve de kosten van productieverlies, verzuim en vervanging, resulteren ongevallen in menselijk leed. Hoe zorg je voor een goede veiligheidscultuur binnen het bedrijf? En is dat niet duur? Integendeel, stelt Vincent Meier. Bij Agrifirm plukken ze de vruchten van het Safety First-project. Het aantal verzuimdagen door ongevallen daalde met meer dan de helft.

Veiligheid is kostenefficiënt

De Nederlandse Arbeidsomstandighedenwet en de Belgische Welzijnswet laten er geen misverstand over bestaan: de werkgever moet voor zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden zorgen. Toch schrikken veel werkgevers terug voor de kosten. Onterecht, meent Vincent Meier adviseur veiligheid van D&F Group. “Veiligheid is kostenefficiënt. Ik zie in mijn werkomgeving steeds weer dat men denkt dat veiligheid geld kost. Veiligheid wordt meestal geassocieerd met een machine waar een duur hek om moet en waar je vervolgens last van hebt, of praktische dingen als handschoenen en schoenen. Het kost inderdaad centen, maar als je veiligheid goed inzet, voorkom je ook heel veel kosten. Dan levert veiligheid juist geld op.”

Kostenbesparing

Want wie een arbeidsongeval voorkomt, bespaart de kosten voor verzuim, vervanging, productieverlies en eventuele loondoorbetaling bij arbeidsongeschiktheid. Uitgaande van een gemiddeld jaarinkomen kost een dag verzuim ruim vierhonderd euro, berekende MKB-Nederland. “Gemiddeld kost een arbeidsongeval alleen al 3500 euro aan zorgkosten”, voegt Vincent Meier toe. “Naast het leed van de werknemer heb je ook nog het verzuim. Dat geld had je ook op een positieve manier kunnen besteden, aan het voorkomen van het ongeval. Eigenlijk komt het aan op goede productiebeheersing”, zegt Meier. “Als je veiligheid in je organisatie goed regelt, staat een machine ook niet meer zo vaak stil doordat er een ongeval is.” Omgekeerd geldt hetzelfde. “Als mensen tien keer per dag een machine moeten stilzetten om een blokkade weg te halen, moeten ze hun arm in de machine steken en krijg je vroeger of later ongelukken. Als je ervoor zorgt ze dat niet hoeven doen, heb je een betere productie-efficiëntie en minder kans op letsel.”

Risico inventarisatie en evaluatie

De belangrijkste arbeidsrisico’s in de diervoederindustrie bestaan uit stof – zowel met betrekking tot explosies als longaandoeningen –, fysieke belasting, geluid, werkdruk en machineveiligheid. Een goede manier om deze risico’s in kaart te brengen, is in Nederland nog steeds de wettelijk verplichte risico inventarisatie en evaluatie (RI&E) aan de hand waarvan een Plan van Aanpak kan worden opgesteld. Maar hoe regel je de veiligheid goed in? “Door op veiligheid te blijven hameren”, zegt Ymte Yntema van Agrifirm. Dat bedrijf begon in 2012 met het project Safety First om veiligheid extra onder de aandacht te brengen. “Het is zo belangrijk om elkaar aan te spreken als er niet veilig wordt gehandeld. Niet verwijtend, maar van ‘je hebt je helm niet op’. Dan is de reactie ook: ‘Oh ja, die was ik even vergeten’ in plaats van: ‘Waar bemoei jij je mee’.”

Draagvlak

Daarnaast is het belangrijk draagvlak te creëren. Ymte Yntema: “We hebben een paar jaar geleden bijvoorbeeld een helmplicht ingevoerd. Dat leverde veel weerstand op. Toen hebben we gekeken of er alternatieven waren en zo kwamen we bij stootpetten uit. Die zien eruit als een pet, maar geven in ons geval dezelfde bescherming als een veiligheidshelm. Daardoor voelden mensen zich niet bezwaard om met bescherming op te lopen. Zo kun je mensen overtuigen en creëer je draagvlak. Want het gaat er niet om dat ze een veiligheidshelm op hebben, maar dat ze beschermd zijn. Hetzelfde geldt voor het schoeisel. Tien jaar geleden waren veiligheidsschoenen nog bruin, zwaar en tien maten groter dan je gewend was. Ik zeg niet dat er tegenwoordig sneakers met stalen neuzen zijn, maar het komt toch een eind in de richting.”

Bijna-ongevallen

De precieze cijfers wil Ymte Yntema niet kwijt, maar het aantal verzuimdagen als gevolg van ongevallen daalde bij de Nederlandse vestigingen van Agrifirm tussen 2012 en 2014 met meer dan de helft. Maar behalve de ongevallen registreert Agrifirm ook de bijna-ongevallen. Niet om medewerkers aan de schandpaal te nagelen omdat ze iets verkeerd hebben gedaan, maar om van te leren. “In onze fabrieken zitten bijvoorbeeld hijsluiken om spullen voor de installatie van onder naar boven te transporteren”, zegt Ymte Yntema. “Als je iets moet hijsen, moet je het gat in de vloer wel afzetten met hekjes of lint, zodat niemand daarin loopt. Een ander risico is dat er spullen door het gat op iemand vallen. Dan is het waardevol als iemand meldt dat hij vergeten is het luik te sluiten, er iets is gevallen en dat net niet op iemand is gekomen. Dan kunnen we erop hameren dat eerst de hekken worden neergezet voordat er wordt gehesen. We zoeken natuurlijk ook naar simpele aanpassingen van de werkwijze, waardoor het probleem misschien wel helemaal niet meer bestaat.”

Tendens

Ook Vincent Meier noemt de registratie van bijna-ongevallen nuttig. “Dat zijn de mooie dingen, want dan is er nog niets vervelends gebeurd. Uit die registratie kun je soms een tendens opmaken waarmee je potentieel gevaarlijke zaken kunt voorkomen.” Vincent Meier geeft als voorbeeld een bedrijf met een stoplicht op het fabrieksterrein. “Steeds dezelfde toeleverancier bleek dat stoplicht te negeren. Maar dat stoplicht staat er niet voor niets, dus daar kon het betreffende bedrijf op worden aangesproken. Sowieso wil je natuurlijk een bedrijfscultuur waar iedereen die door het rode stoplicht rijdt, wordt aangesproken en duidelijk wordt gemaakt dat het niet alleen om zijn veiligheid gaat, maar ook om die van anderen.”

Praktisch

Vincent Meier adviseert bedrijven vooral praktisch te werk te gaan. “Als iemand met chemicaliën werkt, licht hem dan niet voor over alle chemicaliën die in het bedrijf worden gebruikt, maar alleen over de stoffen waarmee de persoon in kwestie werkt. Dan onthoudt hij het veel beter. Breng de zorg voor arbeidsomstandigheden zo dicht mogelijk bij de mensen die ermee werken onder. Geef een eerstelijnsleidinggevende de verantwoordelijkheid voor de veiligheid. Hij ziet of de medewerkers wel of niet volgens de veiligheidsvoorschriften werken. Je moet zorgen dat mensen er geen onnodige last van hebben, dat het niet van bovenaf wordt opgelegd. Maar je wilt wel dat mensen voor zichzelf opkomen en aan hun eigen veiligheid denken.” Als manager Quality Assurance werkt Ymte Yntema samen met een hogere veiligheidskundige en een arbeidshygienist. “De veiligheidskundige is een expert op Atex-gebied en veilige werkomstandigheden”, vertelt Ymte Yntema. “De arbeidshygiënist is in feite een stoffenexpert. Hij weet precies welke risico’s er gepaard gaan met de grondstoffen die we gebruiken voor de productie van onze voeders.” Daarnaast heeft elke fabriek de wettelijk verplichte preventiemedewerkers. Ymte Yntema: “Dat noem ik altijd onze dagelijkse ogen en oren. Dat zijn operators met een speciale opleiding op veiligheidsgebied. Zij spreken mensen op de werkvloer aan op hun gedrag en leggen nieuwe maatregelen uit.” Om investeringen in arbeidsveiligheid zichtbaar te maken, adviseert Vincent Meier om jaarlijks het aantal ongevallen en ziekteverzuimdagen af te zetten tegen de investeringen in veiligheid. “Je kunt uitrekenen wat een dag ziekteverzuim en een ongeval je kosten. Als je het aantal verzuimdagen met één procent terugdringt, kun je dus uitrekenen wat dat oplevert. Dat moet je wel per bedrijf doen, anders blijf je in het algemene praten.” Zo wordt inzichtelijk wat het rendement van investeringen in
arbeidsveiligheid is.

Meer weten?
Op de opleiding Safety Manager leert u hoe u de veiligheid op de werkvloer verbetert in uw organisatie.