Wetsvoorstel: screening van politiemensen uitgebreid

Een andere opzet van de screening van ambtenaren van politie moet helpen de integriteit van de politie beter te waarborgen. Kern van het voorstel is de betrouwbaarheid van de ambtenaar van politie tijdens de werkzaamheden permanent te beoordelen en niet alleen incidenteel, zoals bij de selectie. Hetzelfde geldt voor externe partijen die voor de politie werken, bijvoorbeeld ICT-personeel. Het betreffende wetsvoorstel van minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) is voor advies naar verschillende instanties gestuurd, waaronder de politie, het Openbaar Ministerie en de Autoriteit Persoonsgegevens.

Actief beleid

De politie voert momenteel een actief beleid om de integriteit van de eigen organisatie te waarborgen. Dit beleid bevat zowel preventieve als repressieve maatregelen. Preventief werkt de politie onder meer aan een veilig werkklimaat, waarin medewerkers worden uitgenodigd dilemma’s te bespreken en integriteitsrisico’s in hun dagelijks werk aan te kaarten. Voorbeelden van repressief optreden zijn de onderzoeken naar signalen van mogelijk plichtsverzuim of vermoedens van misstanden. Het wetsvoorstel, dat al eerder werd aangekondigd, vult deze maatregelen aan.

Gegevens

Gebleken is dat voor onderzoek naar de betrouwbaarheid van ambtenaren van politie meer gegevens noodzakelijk zijn. Nieuw is bijvoorbeeld dat bij het standaard betrouwbaarheidsonderzoek ook gegevens van personen uit de directe omgeving van (aankomende) ambtenaren van politie of externen kunnen worden betrokken. Daarbij gaat het in ieder geval om de partner, kinderen vanaf 12 jaar en inwonende ouders. De sociale omgeving – in het bijzonder familie – kan druk leggen op het gedrag van een ambtenaar van politie, bijvoorbeeld door chantage of het vragen om gevoelige informatie.

Zo’n omgevingsonderzoek is relevant, als de werkzaamheden die de betrokkene gaat verrichten een verhoogd risico met zich meebrengen voor de integriteit van de politie. Daarbij gaat het om de toegang tot ICT-systemen, of vertrouwelijke gegevens over de bedrijfsvoering van de politie. Of als iemand een bijzondere positie heeft, zoals een functie bij de Dienst landelijke recherche. Niet iedereen bij de politie komt in aanmerking voor een omgevingsonderzoek. Dat hangt dus af van de aard van de werkzaamheden.

Werkzaamheden

Daarnaast kan de politieleiding de betrouwbaarheid van de ambtenaar van politie of de externe tijdens de werkzaamheden goed in beeld houden. Enkele maatregelen uit het wetsvoorstel zijn noodzakelijk om tijdig risico’s te kunnen signaleren; het huidige screeningsbeleid is daar nog onvoldoende voor toegerust.

Zo komt er een doorlopende controle op veranderingen in de justitiële documentatie, de zogeheten continue screening. Hierdoor raakt de politieleiding snel op de hoogte van een nieuw justitieel gegeven ten aanzien van de politieambtenaar en kan maatregelen treffen. Bijvoorbeeld door de integriteit van betrokkene opnieuw te beoordelen.

Behalve over wijzigingen in de justitiële documentatie moet de politieleiding ook tijdig worden geïnformeerd over andere kwetsbaarheden die van invloed kunnen zijn op de betrouwbaarheid. Daarom bevat het wetsvoorstel een meldplicht voor de politieambtenaar om relevante veranderingen in zijn of haar persoonlijke omstandigheden door te geven, zoals een aanhouding door de politie. Met die informatie kan de politieleiding samen met betrokkene voorkomen dat risico’s ontstaan.

Tot slot kan periodiek een hernieuwd betrouwbaarheidsonderzoek worden uitgevoerd. Al deze maatregelen gelden ook voor externen, die voorafgaand aan hun werkzaamheden een betrouwbaarheidsonderzoek hebben ondergaan.

Meer weten?

• Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoort u hoe u ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in uw gemeente voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leert u hoe u voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in uw gemeente.
• Op de opleiding Integriteitscoördinator in het publieke domein leert u hoe u komt tot een integriteitsbeleid voor uw organisatie.
• Op de cursus Waarheidsvinding leert u hoe u door de waarheid te achterhalen een einde kan maken aan een ongewenste situatie.