GO!: bewezen wijkaanpak van obesitas bij jongeren

World of warcraft, grand theft auto, Fifa 18… Met uitzondering van wellicht Pokémon Go zetten de meeste games slechts beperkt aan tot voldoende beweging. Minder beweging gecombineerd met slechte eetgewoonten draagt eraan bij dat de jeugd steeds dikker wordt en worstelt met co-morbiditeit zoals diabetes. Voor dat deel van de jeugd is het tijd voor een gecombineerd offensief: Let’s GO! Een aanpak die zelfs vier tot zeven keer goedkoper is dan de reguliere aanpak.

GO! staat voor Gezond Onderweg! en is pakweg vijf jaar geleden ontstaan op initiatief van een kinderarts van het Rijnstate ziekenhuis in Arnhem, een jeugdarts en een huisarts. “Ze stelden vast dat er steeds meer dikke kinderen kwamen, ook met co-morbiditeit: twee of meer aandoeningen tegelijkertijd die vaak verband hielden met hun overgewicht. Ze zagen zelfs enkele gevallen van diabetes 2 bij kinderen. Samen bedachten ze een programma om die ontwikkeling een halt toe te roepen.”

Netwerk en kindercoach

Aan het woord is Marc Rinkes, manager van de afdeling Innovatie en Wetenschap van het Rijnstate Ziekenhuis, tevens programmamanager van GO!. Zijn afdeling begeleidt de ontwikkeling van GO! en monitort de resultaten. “Het programma is erop gericht het overgewicht onder kinderen terug te dringen door in te zetten op gedragsverandering.” De kern van GO! is volgens Rinkes een wijkgerichte benadering. “We gaan naar een wijk en tuigen daar een netwerk op van zorg- en hulpverleners. Die buigen zich samen over de problematiek. Een kindergezondheidscoach fungeert als spin in het web en neemt de regie met betrekking tot de gecombineerde life style interventie. Zij coacht hen minimaal twee jaar en zorgt ervoor dat het kind gaat bewegen. Ook gaat ze met het gezin aan de slag om seizoensgebonden, gezonde en betaalbare producten in te kopen en daar lekkere, gezonde gerechten van te maken. Ze staat in nauw contact met de andere zorgprofessionals en het wijkteam waardoor eventuele achterliggende oorzaken adequaat kunnen worden gesignaleerd en opgepakt.”

Zijn er verder nog partijen bij betrokken?

“Ja, diverse. Bij de ontwikkeling van het programma zijn (naast het ziekenhuis) onder andere de gemeente, een zorgverzekeraar, lokale gezondheidscentra, de GGD en een hogeschool aangesloten. Daarnaast zijn we binnen de drie pilots voor een deel afhankelijk van de bereidheid van de ondernemers en andere partijen om mee te werken. Denk aan scholen, de lokale sportvereniging en bijvoorbeeld een supermarkt. Een mooi voorbeeld van een samenwerkingspartner in een pilotwijk is de moskee. Terwijl wij werkten aan een programma om de kinderen meer te laten bewegen en gezond te laten eten, kregen de kinderen in de moskee in het weekend allerlei zoetigheid voorgeschoteld, zo bleek. Die moskee heeft daarop het voedselaanbod aangepast. Zo ook de Mediamarkt in Arnhem. Die boden veel lekkernijen aan bij de kassa. Die zijn nu weggehaald. Sommige partijen zijn bereid hun aanbod aan te passen, maar helaas nog niet allemaal.”

Bewezen effectief

Inmiddels blijkt dat de gecoördineerde aanpak van GO! vruchten afwerpt. Karin Ruiter, projectmanager van GO!: “Onlangs rondde GO! een grote maatschappelijk business case (MKBA) af. Daarin werden de kosten van GO! – denk aan de inzet van de kindergezondheidscoach en het multidisciplinaire overleg – afgezet tegen de kosten zoals die zouden zijn zonder GO! op de korte, middellange en lange termijn. Dan gaat het om vragen als: hoe ontwikkelt de BMI van deze kinderen zich, en worden de kinderen niet ziek op latere leeftijd? Dan blijkt dat de baten van GO! vier tot zeven keer zo hoog zijn als de kosten. Daarnaast zijn er belangrijke voordelen die zich niet makkelijk in geld laten uitdrukken, zoals niet meer gepest worden, meer zelfvertrouwen en betere kansen op de arbeidsmarkt.”

Wat als ik in mijn woonplaats of regio ook een GO-project wil starten?

Rinkes: “Dat kan binnenkort redelijk eenvoudig. Rijnstate heeft een nieuwe afdeling opgericht die er voor gaat zorgen dat we GO! (kostendekkend dus niet winstgevend) verder kunnen gaan opschalen. GO! biedt dan een gedegen scan van de wijk, een getrainde kindergezondheidscoach, een goed netwerk, een goed werkend multidisciplinair overleg, een kick-off en daarna  monitoring van de kwaliteit en de resultaten. Daarbij zorgt GO! voor verdere doorontwikkeling, bijvoorbeeld door de introductie van serious gaming.”

Wat was de belangrijkste hobbel die jullie hebben moeten nemen?

Rinkes: “Wat ons aanvankelijk nogal wat kruim kostte gedurende de ontwikkeling  van GO!, was iedereen bij het project betrokken houden. Dat komt omdat de aanloop van een dergelijk project lang loopt, omdat er in de tussentijd her en der sprake is van personeelsverloop en omdat partijen soms gedurende het project van koers veranderen. Investeer dus in het behoud van commitment en hou ook naar de toekomst toe de partners goed aangesloten. Dan boek je gezamenlijk zeker goede resultaten.”

Kijk voor meer informatie op www.go-nl.nl.