“Kennis en verleiding vergroten kans op gezond eetgedrag”

Afslankgoeroes. Diëten met spectaculaire resultaten. Ze komen en ze gaan, maar het Voedingscentrum zal altijd blijven bestaan. Directeur Gerda Feunekes, afgestudeerd als voedingskundige en later gepromoveerd, over zinvolle en zinloze trends.

Het voedingscentrum zet zich in voor gezonde voeding, bereikbaar voor iedereen. Hoe bereik je iedereen met je boodschap?

“Wij willen individuen motiveren om goed te eten en we willen dat ze beschikken over de kennis en vaardigheden om gezonde, veilige en duurzame keuzes te maken. Dit komt samen in de Schijf van Vijf. Daarnaast stimuleren we dat de omgeving, zowel thuis als buitenshuis, zo is ingericht dat de gezonde, veilige en duurzame keus vanzelfsprekend en bereikbaar is voor iedereen. We vinden het belangrijk dat eerlijke informatie voor iedereen beschikbaar is, omdat goede voeding een belangrijke basis is voor een gezond leven. Onze website staat vol met informatie over gezonde recepten en we hebben een nieuwsbrief, folders en ander voorlichtingsmateriaal. Verder zetten we een aantal app’s in.”

Waarom eten we vaak niet zo gezond als verstandig zou zijn?

“Omdat we continu worden verleid om te eten, ook als het geen geijkt eetmoment is. Lekker maar  vaak ongezond eten wordt ons op allerlei momenten en op allerlei plaatsen aangeboden. Denk aan stations en tankshops maar ook aan scholen, ziekenhuizen en sportkantines. Het valt niet mee daar weerstand aan te bieden. Daarom pleiten wij voor een publieke omgeving die ons meer stimuleert om gezonde keuzes te maken.”

Hoe zou de omgeving ons daartoe kunnen stimuleren?

“Door nudging toe te passen: mensen verleiden tot structureel gezonder gedrag. Dat kun je bijvoorbeeld doen door gezonder voedsel – bijvoorbeeld voeding uit de Schijf van Vijf – goedkoper en makkelijker bereikbaar te maken. Ik geef je een voorbeeld. We weten dat mensen in een kantine vaak kiezen voor het voedsel dat als eerste wordt gepresenteerd. Dáár moet je dus vooral gezonde producten neerleggen. De salades en het fruit. Je kunt ook werken met het prijsinstrument. Maak gezonde voeding goedkoper en ongezond eten duurder. Onze richtlijnen Gezondere Kantines zijn op de nieuwste wetenschappelijke inzichten gebaseerd en worden toegepast op scholen en in sportkantines. ”

Welke rol speelt technologie bij het informeren en stimuleren over gezonde keuzes?

“Een grote rol. Alleen al onze website, www.voedingscentrum.nl, trekt per jaar 22 miljoen bezoeken. We geven daar heel veel informatie. Verder hebben we een aantal gratis app’s. De Eetmeter bijvoorbeeld is heel populair en geeft een goed beeld van wat je eet. Meer dan een miljoen mensen hebben die app en 400.000 mensen gebruiken hem regelmatig. Ook de Kies Ik Gezond-app, die we begin januari hebben gelanceerd, voorziet in een behoefte. Je scant ermee de barcode van een product en ziet meteen hoeveel er in zit aan nutriënten, bijvoorbeeld zout of calorieën. Tachtig procent van de producten die op de markt zijn, zitten in de database van deze app. Hij laat je bijvoorbeeld zien in welke pindakaas het meeste zout zit. Dat kan fabrikanten stimuleren om nog eens goed naar de samenstelling van hun product te kijken. Het werkt dus naar twee kanten: consumenten kunnen gezondere keuzes maken en fabrikanten worden gestimuleerd hun producten gezonder te maken.”

Gepersonaliseerde voeding is erg in opkomst. Het Voedingscentrum informeert en adviseert héél Nederland. Kunnen jullie inspelen op deze trend?

“Gelukkig zijn de meeste adviezen die we geven, voor iedereen van belang. Meer groente eten heeft voordelen voor iedereen. En tot op zekere hoogte geven we ook algemene adviezen voor mensen die kampen met aandoeningen of chronische ziektes. Maar voor persoonlijk advies verwijzen we natuurlijk altijd door naar een huisarts of diëtist.”

Voeding in de zorg staat nog in de kinderschoenen. Zo krijgen artsen in hun opleiding geen vak over de mogelijkheden van voeding in een behandeltraject. Hoe worden patiënt en arts voedselvaardiger?

“Dat is een belangrijk punt. Op dit moment krijgen artsen in hun hele opleiding vijf uur les over voeding – en het is nog een keuzevak ook. Er is nu een beweging in gang gezet door de artsen; ze willen dat meer kennis over voeding wordt ingebouwd in het curriculum. Dat is een belangrijke, zinvolle ontwikkeling. Er is immers een duidelijke relatie tussen eetgewoonten en de preventie van ziekten enerzijds en de rol van voeding bij een voorspoedig herstel anderzijds.”

Welke rol heeft het Voedingscentrum in het gezonder maken van de publieke omgeving?

“Gedragsverandering begint met kennis. Daarnaast reiken we mensen allerlei instrumenten aan om hun eetgedrag aan te passen. Qua omgeving leggen we de wetenschappelijke basis waar een gezonde omgeving aan moet voldoen. De uitvoering is aan de politiek en aan de ondernemers: maak de gezonde keuze overal (in winkels, op school, in ziekenhuizen, in restaurants, op stations) gemakkelijk.”