Jaarrekening traject 2022 biedt weer volop uitdagingen

De sprekers hadden tijdens het seminar Jaarrekeningactualiteiten voor Gemeenten en Provincies op 18 november 2021 een duidelijke boodschap: het komende jaarrekening traject én het komende jaar bieden volop uitdagingen!

Ontwikkelingen BBV en rechtmatigheid

Anticiperen is nodig op het gebied van rechtmatigheid. De commissie BBV heeft (eerder) het model rechtmatigheidsverantwoording door het college vastgesteld en heeft nu ook een nieuwe kadernota voor 2022 uitgebracht. En een addendum voor 2021: nu al meer aandacht geven aan niet-financiële rechtmatigheden en de toelichting daarover in de paragraaf bedrijfsvoering.
De wetswijziging over de rechtmatigheidsverantwoording door het college is weliswaar vertraagd (staat nu gepland voor week 20 in de Tweede Kamer), maar verwachting is dat die wel door zal gaan. Dat vraagt het komende jaar om voorbereiding: eigen beleid (zoals vaststellen tolerantiegrenzen) en wellicht alvast oefenen (proces, rol van het college). En om in overleg met de accountant te bekijken wat de gevolgen zijn voor het opsteldossier en voor de eigen interne audit.Verder gaat de commissie BBV het komende jaar consultaties houden over diverse onderwerpen (zoals de definitie van overhead) en zal de notitie Grondbeleid worden aangepast.

COVID: wat is geleerd bij het opstellen van de jaarrekening 2020 en is de impact voor 2021?

Gedurende het opstelproces jaarrekening 2020 waren er onzekerheden over de nog te ontvangen rijksmiddelen voor compensatie van de COVID maatregelen. Gebleken is dat niet alle verwachte effecten zich hebben voorgedaan. Daarvan lerende kwamen -in ieder geval bij de gemeente Den Haag- adviezen naar voren als ‘maak een buffer’ in plaats van al op voorhand middelen reserveren /toewijzen aan specifieke programma-budgetten. Enerzijds lijken soms middelen (TONK) over te blijven en anderzijds waren er tekorten (o.a. TOZO). Overall lijkt -ook bij andere gemeenten gezien recente publicaties- de financiële positie “een flinke knauw” te hebben gekregen.
In het afgelopen najaar leek het nog dat we de ‘crisis’ achter ons gingen laten en is op basis daarvan gerapporteerd. Dat bleek begin 2022 achterhaald. Sommige maatregelen lopen door of worden opnieuw opgestart en de compensatie vanuit het Rijk is nog onduidelijk. Ook nu in april de lock-down maatregelen zijn afgeschaft blijft het belangrijk niet af te wachten maar nu al te zorgen voor scenario’s en beleid: hoe om te gaan met het opvangen van knelpunten en risico’s (opleving in het najaar?!): wat is beïnvloedbaar?! In ieder geval is het advies om de ontwikkelingen rond COVID scherp te blijven volgen.
Positief is dat COVID heeft geleid tot anders werken: niet alleen meer hybride (kantoor en thuis) maar ook optimaliseren van processen zoals afvalinzameling.
Ook positief was dat er veel aandacht was voor de hiermee verbonden vraagstukken. Tussentijds scherpere analyses en rapportages over ontwikkelingen en het maken van plannen voor ‘na de crisis’.

PFAS en stikstof: financiële gevolgen?

Het RIVM heeft in juli 2021 (bodem)normen voor PFAS opgenomen in nieuwe risicogrenzen met maximale en interventiewaarden: dat heeft gevolgen voor de gebiedsontwikkeling. Nog steeds komen signalen dat er meer verontreiniging is door PFAS dan verwacht. Ook de in juli aangenomen nieuwe Stikstofwet met resultaatverplichtingen voor stikstofreductie kan gevolgen hebben. Daarmee is voorbereiding nodig: wat is betekenis voor grondexploitaties? Denk aan voortgang en mogelijk ‘opknippen’. Moeten stikstofrechten worden verkregen of juist niet? Voor welke waarden? Is salderen mogelijk? Hoe neem je dat in de balans op? Advies is de eigen visie en plannen te bekijken en liefst samen op te trekken in de regio /provincie.
Én te rade te gaan bij ‘koplopers’: gemeenten, die hier al verder mee zijn.

Rechtmatigheid: ben je ‘in control’?

De rechtmatigheidsverantwoording stelt eisen aan de verslaglegging. Maar ook aan de interne cultuur -zoals besef bij medewerkers zich te moeten verantwoorden-, aan samenwerking en aan de wijze van omgaan met risico’s zoals het vertrek van ervaren medewerkers (vergrijzing). Advies vanuit de praktijk (gemeente Rheden) is om te zorgen voor goed leiderschap, een goede rolverdeling, oog te hebben voor veranderingen, voor het aanspreken en coachen van medewerkers en het invullen van de ‘controlfunctie’ (rol en positie van de concerncontroller) en van de eigen interne audit functie.

Data, algoritmen: gevolgen voor risicobeheersing?

Op alle gebieden heb je informatie nodig. Dat wordt steeds ingewikkelder. Ook nemen bedreigingen toe (cybercriminaliteit, privacy). Processen worden geautomatiseerd niet alleen met (voorspelbare) rekenmodellen maar ook met (meer onvoorspelbare) algoritmes. Onverwachte effecten kunnen daardoor het gevolg zijn. Om hier goed mee om te gaan is het hebben van overzicht (paraplu) nodig: welke vraagstukken en risico’s spelen er en wie besluit waarover en op welke wijze. Hoe geef je de uitlegbaarheid vorm en zorg je voor beleid maar vooral: waar leg je de regie neer in de organisatie.

Ben je klaar voor de jaarlijkse update voor het opstellen van de jaarrekening?

Ook dit jaar behandelen we weer alle (nieuwe) regelgeving, inzichten en actualiteiten die belangrijk zijn voor het opstellen van de jaarrekening. Door het jaarlijkse seminar Jaarrekeningactualiteiten voor Gemeenten & Provincies ben je op 10 november in één dag weer volledig op de hoogte. 

Het seminar zit ook dit jaar weer boordevol actuele onderwerpen:

• Overzicht ontwikkelingen Besluit Begroting en Verantwoording
• Maximaal inzetten op subsidies om de jaarrekening positief te beïnvloeden
• Het versnellen van het jaarrekeningproces
• De invoering van de rechtmatigheidsverantwoording
• Trendanalyses

Meer informatie