Crises leiden tot veel onzekerheden voor de jaarrekening

Tien jaar terug had het opstellen van een jaarrekening veel weg van een herhalingsoefening. Die tijd is voorbij. Tegenwoordig is het crisis op crisis en allemaal hebben ze gevolgen voor de jaarrekening. Daarmee lijkt het seminar Jaarrekeningactualiteiten voor gemeenten en provincies urgenter dan ooit. Een van de sprekers, David Zijlmans (Baker Tilly Advisory), schetst in hoofdlijnen waar gemeenten en provincies zich anno 2022 voor geplaatst zien.

Wat zijn volgens jou dit jaar de belangrijkste veranderingen die impact hebben op de jaarrekening?

Als eerste denk ik aan de kosten van de hulp aan Oekraïners en Oekraïne, de naweeën van de steunprogramma’s in het kader van corona en de toeslagenaffaire. Ook opvang van vluchtelingen speelt mee. Het Rijk kiest er steeds vaker voor om gemeenten bepaalde rijksmaatregelen te laten uitvoeren, omdat die dat beter en efficiënter kunnen dan het Rijk. Sommige grote gemeenten sorteren daar zelfs op voor en zijn al begonnen slachtoffers van de toeslagenaffaire te compenseren, omdat ze vinden dat de compensatie via het Rijk te lang op zich laat wachten. Verder zijn er veel vragen over de energiekosten en de kosten van bijvoorbeeld bouwmaterialen of ICT-voorzieningen. Veel producten zijn slecht leverbaar, de kosten voor vervoer nemen toe en de energielasten zijn hoog, niet alleen voor de gemeente zelf maar ook voor sportverenigingen en culturele instellingen. Dat moet allemaal een plekje krijgen in de jaarrekening.

Ook zijn er gemeenteraadsverkiezingen geweest. Heeft dat ook gevolgen voor de jaarrekening?

Zeker. Gemeenteraadsverkiezingen gaan altijd gepaard met nieuwe plannen. Bovendien borrelen na verkiezingen altijd vragen op zoals: wat is nou de waarde van ons maatschappelijk vastgoed? Een nieuw college wil weten welke speelruimte ze heeft.

Hoe kunnen financials zich optimaal voorbereiden op deze veranderingen?

Door naar het seminar te komen natuurlijk! Ook kun je scenario’s opstellen. Denk bijvoorbeeld aan de gemeente Terneuzen. Deze gemeente heeft bij de eerste corona-jaarrekening in het najaar van 2020 al een soort gevoeligheidsanalyse per jaarrekeningpost gemaakt. Daardoor kwamen vraagstukken al in het najaar boven in plaats van pas ten tijde van de accountantscontrole. Neem de tijd om hierover na te denken en te sparren met de collega’s die daar meer zicht op hebben.

Hoe presenteer je een zo compleet mogelijke jaarrekening bij veel onzekerheden?

Allereerst: een jaarrekening mag best onzekerheden bevatten, als je er maar transparant over bent en niet een zekerheid suggereert die er niet is. Cijfers kunnen geen onzekerheden uitdrukken, tekstuele toelichtingen wel. Dit betekent dat je onzekerheden dus vooral moet toelichten en moet aangeven welke uitgangspunten je hebt gehanteerd om de onzekerheden te vervatten in bepaalde cijfers. De toelichting op de balans en winst & verliesrekening is een essentieel onderdeel van de jaarrekening, net zo goed als cijfers.

Wat helpt om betere inschattingen te maken?

Pak de jaarrekening van vorig jaar er eens bij en stel jezelf de vraag welke posten op dit moment door welke ontwikkelingen worden geraakt. Heb je met de kennis van nu de onzekerheden destijds goed ingeschat of zat je er ver naast? In het laatste geval zul je daarvan moeten leren en zaken anders moeten gaan waarderen. Een andere tip: maak meerdere keren per jaar een inschatting en stel je inschattingen bij als blijkt dat dat nodig is. Wat ook verhelderend kan werken is contact te zoeken met een andere gemeente die wellicht met dezelfde casuïstiek te maken heeft. Hoe gaat die te werk? Tot slot: betrek je accountant tijdig bij de onzekerheden. Kaart de materie bijvoorbeeld aan tijdens de interim controle. Als je op tijd begint, is de kans dat je de plank misslaat een stuk kleiner.

Tot slot: welke vaardigheden worden volgens jou onmisbaar de komende jaren bij het opstellen van de jaarrekening?

Uiteraard heb je je te houden aan de verslagleggingsvoorschriften, maar dat volstaat niet. Probeer niet als een controller te denken maar als een gebruiker, als een lezer van de jaarrekening. Waar heeft die behoefte aan en wat betekent dat voor de manier waarop je je gegevens aanbiedt? Laat de jaarrekening eens grondig tegenlezen door een gebruiker. Wie weet levert dat veel verbeterpunten op. De verwerking daarvan kost uiteraard tijd dus ook hiervoor geldt: begin op tijd.

Ben je klaar voor de jaarlijkse update voor het opstellen van de jaarrekening?

Ook dit jaar behandelen we weer alle (nieuwe) regelgeving, inzichten en actualiteiten die belangrijk zijn voor het opstellen van de jaarrekening. Door het jaarlijkse seminar Jaarrekeningactualiteiten voor Gemeenten & Provincies ben je op 10 november in één dag weer volledig op de hoogte. 

Het seminar zit ook dit jaar weer boordevol actuele onderwerpen:

• Overzicht ontwikkelingen Besluit Begroting en Verantwoording
• Het versnellen van het jaarrekeningproces
• Maximaal inzetten op subsidies om de jaarrekening positief te beïnvloeden
• De invoering van de rechtmatigheidsverantwoording
• Trendanalyses

Meer informatie