De aversie tegen online cito-scores

Zaterdag 14 september publiceerde RTL Nieuws een lijst met gemiddelde Cito-scores van Nederlandse basisscholen. Een lijst die ze verkregen via staatssecretaris Sander Dekker (Onderwijs). Een openbare publicatie van deze cijfers is al zo lang de Cito-scores bestaan een gevoelig punt bij onderwijsbestuurders omdat ze bang zijn dat hun onderwijs hierop wordt afgerekend door met name ouders.

Alleen kijken naar Cito-scores geeft geen beeld van de kwaliteit van het onderwijs op een bepaalde school, terwijl dit bijvoorbeeld door ouders wel zo gezien kan worden. Met de invoering van Passend Onderwijs wordt de gemiddelde Cito-uitslag alleen nog maar minder tekenend, omdat er kinderen van verschillende niveaus bij elkaar in de klas zitten. Dit heeft effect op het gemiddelde cijfer van de toets.

Dat maakt het opmerkelijk dat deze stap juist nu plaatsvindt, zo’n elf maanden voor de invoering van passend onderwijs. De discussie over het wel of niet publiceren was er in 1997 al. Dat schrijft onderwijskundige Willem Dudok op zijn blog, naar aanleiding van zijn scriptie.

Boze reacties

Bij schoolbestuurders en onderwijsorganisaties wekt de publicatie daarom direct boze reacties op. “Ik ben verbaasd, verward en boos. We maken het onderwijs en we maken de kinderen kapot,” schrijft schooldirecteur Teun Dekker uit Roosendaal. En hij is niet de enige, op Twitter regende het dergelijke reacties.

VOS/ABB noemde het een waardeloos staaltje commerciële lijstjesjournalistiek. Zij veronderstellen op hun site dat het RTL vooral gaat om het ‘over de ruggen van scholen heen binnenharken van extra reclame-inkomsten’. Pieter Klein, de adjunct-hoofdredacteur van RTL Nieuws, noemde deze opvatting infaam.

Wet Openbaar bestuur

Staatssecretaris Dekker moest de gegevens aan RTL verstekken op basis van de Wet Openbaar Bestuur. Deze wet dwingt het ministerie van Onderwijs ertoe om de gegevens te verstrekken aan nieuwsmedia die erom vragen en in het geval van deze informatie gebood de wet dit. “In mijn beslissing heb ik nadrukkelijk rekening gehouden met de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van leerlingen,” sust de staatssecretaris.

Rekenmodel

RTL wilde de gegevens van de test hebben ‘om ouders te kunnen helpen een goede schoolkeuze te maken’. Scholen spanden een rechtszaak aan tegen de publicatie, maar het ministerie won de zaak.

RTL Nieuws heeft niet alleen maar koud de gemiddelde uitslagen van de toetsen gepubliceerd. Ze hebben met behulp van onderwijsdeskundige Jaap Dronkers van de Universiteit Maastricht een model opgesteld waarbij een aantal andere factoren zijn meegenomen, waardoor een eerlijker beeld ontstaat over de kwaliteit van basisscholen.

Groepen vergelijkbare scholen worden in dit model met elkaar vergeleken. Met behulp van een standaardafwijking wordt gemeten of de school boven of onder het gemiddelde van de vergelijkbare scholengroep valt. Factoren die meespelen zijn het aantal leerlingen met lager opgeleide ouders en informatie over de afkomst van leerlingen.

Kritiek

Die aanpak ondervindt veel kritiek vanuit het onderwijs. Scholen verdedigen zich met het feit dat de Cito-score een momentopname is van een leerling en dat er slechts een klein deel van de stof overhoord wordt. Over de rest van het (specifieke) onderwijs en de kwaliteit van onderwijsmethoden zegt het niets, terwijl deze voor de ontwikkeling van het kind (bijvoorbeeld maatschappelijk gezien) wel degelijk belangrijk zijn. Ook zegt het niets over de leercurve die leerlingen op de school hebben doorgemaakt. Het startniveau van een leerling op de school is niet inbegrepen in het model.

Opvallend is dat het Islamitisch onderwijs heel goed scoort in de modellen van Dronkers. Deze groep bestaat uit 43 gemeten scholen met een gemiddelde score van een 7,6. Daarmee was het bijna de best scorende groep, alleen de Algemeen Bijzondere Scholen scoorden met een gemiddelde van 8,3 hoger. Ook montessori-scholen scoren over het algemeen goed.

Kabinetsbeleid

Het devies aan ouders is dat ze zich niet blind moeten staren op de gemiddelde toetsuitslagen van Cito, vindt Dekker. Toch worden de uitslagen wel belangrijk gevonden. De gemiddelde score van alle scoren schommelt al jaren rond de 535 punten, maar het kabinet heeft een streefscore van 537 in 2016.

Dit is een streven dat door het onderwijs als irreëel wordt gezien. ‘Het is een onhaalbare streefscore. Als je deze ambitie ziet als een afspiegeling van de kwaliteit van het onderwijs is dit een te mager gegeven. Onderwijs is meer dan cito-scores,’ vindt de PO-raad. Dat legt de vinger op de zere plek.

Al met al is één ding zeker: OCW en het onderwijs zijn voorlopig niet klaar met elkaar wat betreft Cito-uitslagen.

 

Geschreven door: Guus Beenhakker

 

Wilt u de onderwijskwaliteit binnen het primair onderwijs verbeteren?

Maak een keuze uit onze uitgebreide opleidingsmogelijkheden! Bekijk alle opleidingen en congressen in het (primair) onderwijs.