Kenniscentrum Toetsen en Examineren

“Toetsen en onderwijs zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het draagt bij aan het leerproces van leerlingen of studenten”, zegt Tineke van Es. Tineke is al 15 jaar trainer en adviseur op het gebied van leren en toetsen. Ze vindt het namelijk leuk om mensen in staat te stellen om nieuwe ontwikkelingen op het gebied van leren en toetsen te benutten. …

Het leerrendement van het huidige schoolsysteem ligt slechts op 20%. Leerlingen benutten hierdoor niet hun potentieel. Dat is zonde. Interactie, feedback en activerende werkvormen tussen docent en leerling verhogen het rendement, maar docenten hebben hier vaak geen ruimte voor. Hoe maak je hier toch tijd voor vrij, om zo het leerrendement van jouw leerlingen te verhogen? Steeds meer focus op …

Mbo-scholen willen meer flexibiliteit bij collectief ontwikkelde examens. Zij vragen de ruimte om hun eigen keuzes te maken. Deze ruimte wordt niet altijd ervaren omdat wettelijke regels omtrent betrouwbaarheid en systematiek als beperkende factor worden gezien. Examenservices maakt flexibiliteit mogelijk met applicaties en door scholen te adviseren over wat er wél kan via de examenstichtingen. Bianca Boerop werkt hier als …

Formatief toetsen is niet alleen een manier om het leerproces inzichtelijk te maken en feedback te geven. Het is ook een manier om bij te dragen aan kansengelijkheid in het onderwijs. Ismail Aghzanay, Leraar van het Jaar 2021, ziet dat scholen steeds meer focussen op het proces en de persoonlijke groei van leerlingen. Daarnaast staat kansengelijkheid hoog op de agenda. …

Een RACI-matrix helpt om de taken en verantwoordelijkheden van de examencommissie in het VO te verduidelijken. Caroline de Jong is docent natuurkunde en scheikunde en lid van de examencommissie bij het Maris College Den Haag. Zij geeft aan dat de RACI-matrix haar het meest is bijgebleven tijdens de cursus Taken en verantwoordelijkheden van de examencommissie in het VO van SBO. …

Formatief handelen is een steeds populairder principe in het mbo. Het is een manier van werken waarbij toetsen en examineren niet centraal staat, maar juist de leerdoelen. Feedback speelt een belangrijke rol. Hiermee meet je namelijk de progressie ten opzichte van het leerdoel. Wil je meer weten over de basisprincipes van formatief handelen? Lees én luister dan verder. Beluister de …

Toetsing is een onmisbaar onderdeel van onderwijs. Het resultaat van toetsen bepaalt namelijk of een leerling wel óf geen diploma krijgt. Je moet dan ook zeker zijn van een goede toetskwaliteit, maar hoe weet je zeker dat jij een kwalitatieve toets hebt opgesteld? Tineke van Es, Adviseur Leren & Toetsen bij Teelen en docent van de opleiding Toetsdeskundige, geeft in …

Werk jij als onderwijsprofessional met formatief toetsen? De laatste jaren is de aandacht voor toetsen in het onderwijs flink gegroeid. Het gaat hierbij met name over de combinatie van summatief en formatief toetsen. Toetsen worden steeds vaker gebruikt als middel om van te leren, maar hoe zet je het als zodanig in? Willemien Uil, toetsdeskundige bij Teelen en docent bij …

Stel je eens voor dat de sectie Biologie als een van de leerdoelen heeft gesteld: adviezen voor gezonde voeding kunnen geven met behulp van de schijf van vijf. De leraar Biologie besteedt in de lessen vervolgens vooral aandacht aan voorbeelden van ongezonde voeding. In de afsluitende toets moeten de leerlingen afbeeldingen van voedingsmiddelen plaatsen in de schijf van vijf. We …

Je kent het vast wel; je staat in de supermarkt bij de groente-afdeling om groenten te kiezen. Deze keer wil je een avocado kopen. Maar welke? Je kiest er een, je knijpt er zachtjes in, je ruikt er eens aan…je bent de avocado aan het beoordelen. In je hoofd heb je enkele criteria die uiteindelijk bepalen of je die avocado …

Eind 2017/begin 2018 hebben Cito en Teelen elk vijf van elkaars Toetsdeskundigen beoordeeld op basis van het NVE-profiel Toetsdeskundige. Dat is toch wel zo eerlijk als je zelf ook kandidaten beoordeelt; Practice what you preach! ‘Leerling-gedrag’ Zelf in de rol van ‘de kandidaat’ kruipen was voor de meeste toetsdeskundigen een goede ervaring. Typisch ‘leerling-gedrag’ was ons daarbij niet vreemd. We …

Om een leerling te beoordelen wordt er gebruik gemaakt van twee vormen van toetsing, formatieve en summatieve toetsing. Met toetsing wordt bekeken hoe een leerling ervoor staat en hoe hij zichzelf verder kan ontwikkelen.  Een goede toetsing moet betrouwbaar en valide zijn. Hij moet meten wat hij zegt te meten en uitgeprobeerd zijn op een representatieve groep. Maar wat is …

“Zelf ben ik al jaren expert op het gebied van toetsen en examineren. Toch vond ik het goed om het officieel te maken. Én eens in de huid van mijn cursisten te kruipen. Daarom heb ik een portfolio opgebouwd en me laten beoordelen en certificeren als toetsdeskundige. Wel zo eerlijk om zelf ook geregistreerd te zijn in het NVE-register.” Willemien …

Bron: Professioneel Begeleiden Inspectie onderzocht functioneren examencommissies in hoger onderwijs Examencommissies hebben de belangrijke taak om de kwaliteit van de toetsing te borgen. Zij staan garant voor de waarde van een diploma. In 2014 heeft de Inspectie van het Onderwijs onderzoek gedaan naar het functioneren van de examencommissies in het hoger onderwijs, onder de titel Verdere versterking. De conclusie luidt …

Artikel door: Irene Biemond, Teelen Kennismanagement Alwéér PDCA Velen van u zullen niet direct enthousiast worden van het woord PDCA-cyclus. Dit model wordt namelijk te pas en te onpas gebruikt. Ook in het hoger onderwijs is de PDCA-cyclus gemeengoed. Samen checken Toch zie ik in de toetspraktijk nog vaak dat de PDCA-cyclus niet helemaal wordt toegepast. Vooral de check-fase wordt …

Bron: Nationale Onderwijsgids Uit rondgang van NOS op 3 blijkt dat studenten steeds vaker in beroep gaan tegen beslissingen van hun opleiding. De studenten protesteren vooral tegen hun cijfer of een negatief bindend studieadvies (BSA) bij het College van Beroep voor de Examens. De stijging zou deels te verklaren zijn doordat studenten sneller moeten studeren en zich daardoor aan elke …

Door: Irene Biemond, Teelen Kennismanagement In het recente rapport Verdere Versterking* van de Inspectie van het Onderwijs is de eerste aanbeveling:  ‘Zorg met alle betrokkenen binnen een instelling gezamenlijk voor een heldere, transparante positionering van de examencommissie.’ Ik ben blij dat de positionering van de examencommissie nadrukkelijk aandacht krijgt. Want in bijna alle cursussen voor examencommissieleden die ik geef, blijkt dat …

Bron: Nationale Onderwijsgids Ouders van kinderen met dyscalculie (rekenblindheid) overhandigen vandaag een petitie aan de Tweede Kamer. De ouders zeggen dat de verplichte rekentoets voor kinderen met dyscalculie niet te doen is. Initiatiefnemer van de petitie is Jules Blokhuis, vader van een zoon met dyscalculie. Doel van de petitie is om staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs op andere gedachten te …

In maart 2015 is het inspectierapport uitgekomen, gericht op verdere versterking van examencommissies in het hoger onderwijs. In dit rapport wordt antwoord gegeven op de vraag in welke mate en hoe examencommissies in het hoger onderwijs vaststellen of een student voldoet aan de beoogde eindkwalificaties. Geconstateerd wordt dat examencommissies al veel meer dan in 2008 de kwaliteit van tentamens en examens …

Bron: Nationale Onderwijsgids Examencommissies in het hoger onderwijs hebben zich de afgelopen jaren duidelijk versterkt. Ze richten zich meer dan voorheen op het borgen van de kwaliteit van de tentaminering en examinering. Dat stelt de onderwijsinspectie in haar rapport “Verdere versterking: onderzoek naar het functioneren van examencommissies in het hoger onderwijs”. Dit rapport is de weerslag van een representatief onderzoek …

Het congres       Op 24 maart bezocht het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) het congres Toetsen en Examineren in de Jaarbeurs, Utrecht. Het ISO is als belangenbehartiger van studenten in het hoger onderwijs momenteel onder andere bezig met een onderzoek naar Toetsing en Feedback. Voor dit onderzoek is het eerste gedeelte over toetsing, op een inspirerend wijze besproken door professor Sluijsmans, aangescherpt. De nadruk …

Zorgdragen voor een kwalitatief hoogstaand afstudeerprogramma binnen het hoger onderwijs is een zeer actueel en interessant thema. De vereniging Hogescholen heeft dan ook een expertgroep samengesteld, welke zorg moet dragen voor een protocol dat opleidingen helpt een kwalitatief en verantwoord afstudeerprogramma te ontwikkelen. Deze expertgroep is samengesteld naar aanleiding van het rapport Vreemde ogen dwingen.  Dr. Dominique Sluijsmans, Lector Professioneel Beoordelen, Hogeschool …

Aan de koffietafel trekt het onderwerp ‘fraude in de examenketen’ altijd de aandacht. En ja, iedereen blijkt ervaringsdeskundige te zijn. Want iedereen heeft zelf wel deelgenomen aan examens of is zelf betrokken bij het afnemen van examens. En iedereen heeft wel gehoord van spieken en plagiaat. Maar wat voor een beeld hebben we bij fraude, en is dat een compleet …

“De docent vertelde van tevoren dat hij 30 van de 100 meerkeuzevragen achter in het boek ging stellen en dat het uit je hoofd leren van de antwoorden voldoende was voor een 8”. Als belangenbehartiger van studenten in het hoger onderwijs ontvangt het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) dit soort signalen vaker van studenten. Goed onderwijs is één ding, maar het …

Bron: Nationale Onderwijsgids Ondanks felle tegenstand en kritiek van de oppositie heeft een meerderheid van de Tweede Kamer ingestemd met de verplichte rekentoets voor het voortgezet onderwijs en mbo. Dat hebben minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker van Onderwijs met name te danken aan de PvdA. De partij besloot een dag voor het Kamerdebat over de rekentoets om in te stemmen …

Door: Jolanda Soeting, Teelen Kennismanagement De afgelopen maanden heb je diverse blogs kunnen lezen over de kwaliteit van toetsen, onder meer over betrouwbaarheid en onderscheidend vermogen. Deze informatie vind je in een toets- en itemanalyse. Maar hoe verkrijg je deze informatie? Toetsen afnemen Om te beginnen heb je voor een goede analyse minstens 50 afgenomen toetsen nodig en liefst zelfs meer dan …

Door : Harry Molkenboer, Teelen Kennismanagement Onlangs was ik bij een vo-school die interesse had in ons digitale toetssysteem TestVision Online. Toen ik hen vroeg hoe ze de afname van toetsen voor zich zagen, zeiden ze alsof het de gewoonste zaak van de wereld was: “Gewoon via de notebooks van ...

Wat is absolute en relatieve cesuur en hoe combineer je dit? Bij de absolute cesuur bepaal je vooraf welk deel van de punten een kandidaat moet behalen om een voldoende te krijgen voor een toets. Bij de relatieve cesuur bepaal je het aantal te behalen punten voor een voldoende achteraf, op basis van de scores van alle kandidaten. In dit blog laten we zien hoe je de absolute en de relatieve cesuur kunt combineren.

Door: Bart Roosenboom en Jolanda Soeting, Teelen Kennismanagement In een vorige blog bespraken we de absolute cesuur. Bij een absolute cesuur bepaal je vooraf welk deel van de punten een kandidaat moet halen om een voldoende te krijgen voor een toets. In deze blog zullen we dieper ingaan op de ...

Door: Bart Roosenboom en Jolanda Soeting, Teelen Kennismanagement Stel: je hebt een volledige toets samengesteld. De toets bestaat bijvoorbeeld uit een aantal gesloten vragen en een aantal open vragen. Je telt alle punten op die de kandidaten maximaal kunnen halen. Daarna sta je voor een lastig vraagstuk: hoeveel punten moet ...

Door: Irene Biemond, Teelen Kennismanagement Geef maximaal twee praktijktoetsen per vak. En regel dat de praktijktoetsen voor de helft meetellen in de beoordeling van het vak, en de overige toets(en) voor de andere helft. Dit was het advies van een examencommissie dat ik laatst onder ogen kreeg. Men vroeg mij ...

De Examencommissie is verantwoordelijk voor de uitvoering van een complex aan rechtsregels uit de Wet op het Hoger Onderwijs en het Wetenschappe­lijk onderzoek (WHW) en de daarop gebaseerde On­derwijs en Examenregeling (OER) van de onderwijs­instelling waaraan zij verbonden is. In deze bijdrage wordt aan de hand van enkele voorbeelden uiteen­gezet ...

Geschreven door Ashra Sugito en Harry Molkenboer, Teelen Kennismanagement Onder meer Radio 1 en Spits besteedden op 8 april 2014 aandacht aan de ontevredenheid over de meerkeuzevraag onder studenten van hogescholen en universiteiten. “Studenten zijn een beetje klaar met de meerkeuzetentamens, ze vinden het een soort geheugentest en een on-academische ...

Geschreven door Jolanda Soeting, Teelen Kennismanagement Elke dag worden in Nederland heel veel toetsen afgenomen. Van kleuters tot inburgeraars: niemand ontkomt er meer aan. Hoeveel toetsen maakt een mens eigenlijk in zijn leven? Ik heb geen idee waarop de toets-teller voor mijzelf staat. Maar zijn al die toetsen wel even ...

Door: Ashra Sugito, Teelen Kennismanagement Het woord ‘toetsmatrijs’ zorgt nogal eens voor een allergische reactie bij mensen die toetsen als een noodzakelijk kwaad zien. Het invullen van de toetsmatrijs is voor hen een verplicht nummer in het toetsontwikkelproces dat toch al niet leuk is. Waarom vinden we het dan toch ...

Mijn hele schoolleven lang heb ik de resultaten van toetsen, examens en dus diploma’s als relatief beschouwd. Misschien komt het doordat de hoofdmeester van mijn basisschool in de jaren ’60 al experimenteerde met niveaugroepen. Ik zag dat niet iedereen dezelfde talenten heeft en dus ook niet langs dezelfde meetlat gelegd ...

Op 12 en 13 mei is het weer zover... het congres ‘Toetsen en Examineren in het Hoger Onderwijs’ in het NBC Congrescentrum in Nieuwegein; het 12e nationale congres alweer! En wat valt er die twee dagen weer veel te beluisteren en leren, want nu de NVAO de regels weer aanscherpt, ...

Elke toets wordt afgenomen met een doel. En hoe verschillend die doelen ook kunnen zijn, uiteindelijk gaat het om het maken van onderscheid: tussen leerlingen die iets onder de knie hebben en leerlingen die moeten worden bijgespijkerd; tussen studenten met voldoende kennis en vaardigheden voor een studie en studenten die ...

Ik weet het nog goed.....de ‘toetsen’ tijdens mijn lagere schoolperiode. Wat was het leven toen relatief eenvoudig: de sporadische spreekbeurt over een onderwerp dat je zelf leuk vond (de reuzepanda!). Met een aanwijsstok in de hand en een kaart van Europa, die wel 2x zo groot leek als jijzelf, de ...

Ontwikkelaars van praktijkopdrachten richten zich vooral op de instructie voor de kandidaat, merk ik terwijl ik hen begeleid. Zij werken dus eerst de opdracht voor de kandidaat in detail uit. Pas daarna formuleren ze de bijbehorende beoordelingscriteria. Logisch, want die concrete opdracht is voor hen bekend terrein en het formuleren ...

Om de toetsdeskundigheid in het hoger onderwijs te vergroten, zijn de BKE en SKE (Basis- en Seniorkwalificatie Examinering) ontwikkeld: Met de BKE leren docenten de toetscyclus te doorlopen voor hun eigen vak: ontwikkelen, afnemen en beoordelen van toetsen. De SKE richt zich op de samenhang tussen meer toetsvormen op programma ...

Dominique Sluijsmans is actief als lector Professioneel Beoordelen bij Zuyd Hogeschool en universitair hoofddocent bij de vakgroep Ontwikkeling en Onderzoek van de School of Health Professions Education van de Universiteit Maastricht. Waarom beoordelen we eigenlijk? We beoordelen allereerst om goede beslissingen te nemen over studenten. Goede studenten moeten een goede ...

Openboekexamens zijn nog altijd een ondergeschoven kindje in de wereld van het examineren. Uit onderzoek blijkt dat veel kandidaten deze methode zien als een gemakkelijke optie waarvoor ze zich nauwelijks hoeven voor te bereiden. Examinatoren kiezen meestal voor toetsvarianten waarbij kandidaten kennis uit het hoofd moeten reproduceren. Toch beargumenteren Mieke ...

Een toets resulteert doorgaans in een cijfer. Wij, als toetsdeskundigen, vinden het erg belangrijk dat dit cijfer op een goede, valide en betrouwbare manier tot stand komt. Maar zelfs als een toets valide en betrouwbaar is, kan hij nog slecht functioneren ten opzichte van toetsen uit andere vakken of vakgebieden. ...

Meerkeuzevragen blijven een geliefde methode voor het toeten en examineren van kandidaten binnen alle lagen van het onderwijs. Ondanks de nadelen die aan deze methode kleven zijn de praktische voordelen voor examinatoren nog altijd van grote meerwaarde. Toch vormen meerkeuzevragen ook voor examenconstructeurs een uitdaging. Zij moeten namelijk voorkomen dat ...

In veel toetsen wordt gebruik gemaakt van juist/onjuist-vragen. In deze blog leg ik uit waarom dat geen goed idee is. Toetsvraag 1 Alkmaar is de hoofdstad van Noord-Holland.Is dit juist of onjuist? juist onjuist Zoals hopelijk iedereen weet, is Haarlem de hoofdstad van de provincie Noord-Holland, waarmee alternatief b het ...

Zaterdag 14 september publiceerde RTL Nieuws een lijst met gemiddelde Cito-scores van Nederlandse basisscholen. Een lijst die ze verkregen via staatssecretaris Sander Dekker (Onderwijs). Een openbare publicatie van deze cijfers is al zo lang de Cito-scores bestaan een gevoelig punt bij onderwijsbestuurders omdat ze bang zijn dat hun onderwijs hierop ...

Mondelinge examens vormen een uitdaging voor zowel de kandidaat als de examinator. Leerlingen vinden het vaak een stressvolle ervaring terwijl docenten slechts kort de tijd hebben om tot hun beoordeling te komen. Toch kan mondelinge examinering zeer waardevol zijn. Voor sommige vakken, zoals vreemde talen, is het de enige manier ...

Beleid wordt vaak geassocieerd met abstracte, theoretische kaders die ooit met de beste bedoelingen zijn bedacht, maar in de praktijk toch anders uitpakken. Bij toetsbeleid is dat niet anders. Toch is goed toetsbeleid cruciaal in het hoger onderwijs. Zeker nu er van alle kanten (de overheid/politiek, de maatschappij, het rapport ...

Ongeveer 3,5 procent van alle leerlingen en studenten in Nederland heeft een ernstige vorm van dyslexie – letterlijk het “niet kunnen lezen.” Dyslexie vormt een belemmering voor alle vakken waarbij gelezen moet worden. Niet alleen bij Nederlands, maar ook voor bijvoorbeeld moderne vreemde talen, rekenen en wiskunde.

Onlangs zei Karl Dittrich, voorzitter van de VSNU, in een interview met het Tijdschrift OnderwijsInnovatie van juni 2013: 'Misschien zijn we doorgeschoten op het vlak van competenties … Wat we onderschat hebben is dat vaardigheden altijd gebaseerd moeten zijn op kennis, niet omgekeerd.' Digitaal toetsen is dé oplossing Het toetsen ...

U kent ze vast wel; gesloten vragen waarbij u kunt kiezen uit ‘ja, want…’ en ‘nee, want…’. Dit soort samengestelde vragen wordt vaak toegepast omdat men ja/nee-vragen (dus vragen met uitsluitend de alternatieven ‘ja’ en ‘nee’) te makkelijk vindt. Dergelijke samengestelde vragen zijn echter toetstechnisch minder geschikt. Er worden namelijk ...

Veel docenten in het hoger onderwijs ontvangen een statistische analyse van hun multiple-choice toets omdat hun hogeschool werkt met een digitaal toetssysteem of een schrapkaarten-systeem. Vaak hebben die docenten geen idee wat ze met die veelheid aan statistische gegevens aan moeten. Ze kijken alleen naar de samenvatting en besluiten op ...

Ervaring uit de praktijk Bij cursussen Toetsconstructie gebeurt het wel eens dat iemand zich voorstelt met woorden als: ‘Ik ben Gerald, ik maak al 28 jaar toetsen en ik heb er nog nooit een klacht over gehad.’ Inderdaad, dit zijn altijd heren. Zo’n deelnemer is meestal door zijn leidinggevende naar ...

Toetsen en examineren door middel van meerkeuzevragen komt op steeds grotere schaal voor in het hoger onderwijs. De toetsen zijn snel na te kijken en bruikbaar voor grote aantallen. Toch is het niet voor iedere student even gemakkelijk om een multiple choice toets te maken. Waar de een zweert bij ...

Iedereen heeft er wel eens een gezien: een meerkeuzevraag waarbij je direct glimlachend een alternatief kunt wegstrepen dat zeker niet het correcte antwoord is. Zelfs als je helemaal geen verstand hebt van de stof, zul je dat alternatief nooit kiezen. Hoe is zo’n vraag ontstaan en hoe kun je dat ...

Het percentage studenten in het hoger onderwijs dat te kampen heeft met een functiebeperking stijgt de komende jaren.* De stijging is het sterkst bij hbo-opleidingen. Zo was het percentage in 2011 9,3 procent en steeg dit in 2012 naar 10,8 procent. Bij het type handicap, scoort dyslexie het hoogst met ...

Sinds 2010 staat in de WHW dat examencommissies in het hoger onderwijs een onafhankelijke positie moeten hebben[1]. Wat kunnen we leren van toezichthoudende instanties, voor wie een onafhankelijke positie ook cruciaal is?  Als toezichthoudende instanties informatie verzamelen en beoordelen is het belangrijk dat dit zonder enige vorm van bestuurlijke inmenging ...

‘Zijn onze toetsen wel goed genoeg om onze accreditatie te behouden?’‘Hoe kan de samenwerking tussen examencommissie en toetscommissie worden vormgegeven?’‘Geeft onze Visie op Toetsen en Beoordelen wel voldoende concrete handvatten?’ Met dit soort vragen worstelde de faculteit Natuur & Techniek (FNT) van Hogeschool Utrecht begin 2012. Een speciaal ingestelde werkgroep ...